Nog een kleine twee maanden en dan mogen we weer naar de stembus. Voor velen een spannend moment: welke partij komt het dichtst bij jouw overtuigingen? En nog belangrijker: welke partij mag straks aan de knoppen draaien? Want stel je voor dat we straks eindigen met een coalitie op links, met Frans Timmermans als premier… voor sommigen een doemscenario.
Het sprookje van de perfecte match
Iedereen wil vertegenwoordigd worden door een partij die precies aansluit bij zijn of haar visie. Maar laten we eerlijk zijn: een partij die 100% jouw standpunten vertegenwoordigt bestaat niet. Politiek is compromissen sluiten, en dus is het altijd een kwestie van kiezen wat voor jou het minst wringt.
Om dat proces zogenaamd makkelijker te maken, duiken er rond de verkiezingen allerlei stemhulpen op:
- StemWijzer (ProDemos) – de bekendste, met stellingen waarop je voor of tegen kunt kiezen.
- Kieskompas – plaatst je op een politieke kaart: progressief–conservatief en links–rechts.
- Jongerenkieswijzer – in begrijpelijke taal en gericht op thema’s die jongeren belangrijk vinden.
- Kieswijzer Partijprogramma’s – overzicht per thema, vaak gemaakt door NOS of ProDemos.
- Religie-/achtergrondwijzers – zoals de Islamstemwijzer of de Christenwijzer.
- EU & internationaal – bijvoorbeeld VoteMatch Europe bij Europese verkiezingen.
Handig, zou je zeggen. Maar klopt dat wel?
Slim sturen in de gewenste richting
Want laten we eerlijk zijn: deze stemwijzers zijn niet neutraal. De manier waarop stellingen worden geformuleerd, is vaak allesbehalve toevallig. Ze duwen je ongemerkt een bepaalde kant op — en opvallend vaak richting linkse partijen. De vraag is dus: wie bedenkt die vragen eigenlijk? En in wiens belang?
Net als peilingen zijn stemwijzers een middel om jou subtiel te sturen. Ze scheppen de illusie van objectiviteit, maar in de praktijk spelen er altijd belangen mee. Het resultaat: jij denkt een weloverwogen keuze te maken, terwijl je ongemerkt in de fuik van de gevestigde politieke orde zwemt.
Het alternatief: kijk naar wat partijen écht doen
Hoe kun je dan wél ontdekken welke partij bij je past? Heel simpel: kijk niet naar wat ze zeggen, maar naar wat ze doen. Verkiezingsprogramma’s zijn vaak mooi verpakte beloftes. Maar moties en stemgedrag in de Tweede Kamer laten pas echt zien waar partijen voor staan.
Een handig hulpmiddel daarbij is partijgedrag.nl. Op deze site kun je precies zien hoe partijen in de praktijk stemmen, per onderwerp en in totaal. Daarmee krijg je een veel eerlijker beeld van hun koers dan met welke stemwijzer dan ook.
Zelf nadenken blijft de beste kieswijzer
Stemwijzers kunnen misschien een startpunt zijn, maar blindvaren op hun uitslag is gevaarlijk. Uiteindelijk gaat het om jouw stem, jouw waarden en jouw visie voor Nederland. En die ontdek je niet met een paar suggestief geformuleerde stellingen, maar door zelf te onderzoeken, te vergelijken en je gezonde verstand te gebruiken.