Wat er vandaag de dag gebeurt, is ronduit walgelijk. Dingen die in de kern onacceptabel zijn, krijgen simpelweg een ander woord. Een vriendelijk klinkend label, waardoor het minder erg lijkt, soms zelfs aantrekkelijk. Er bestaan zelfs professionals die hier fulltime voor worden betaald: mensen die niets anders doen dan woorden bedenken waarmee de werkelijkheid wordt verdraaid.
En het werkt. Bijna iedereen trapt erin. Want wie kan er nu iets tegen hebben als er gesproken wordt over ‘duurzaamheid’, ‘circulaire economie’ of een ‘gedragsstrategie’? Maar achter die woorden schuilt een doel dat allesbehalve onschuldig is: het misbruiken van onze taal om ons te beïnvloeden in wat we denken, wat we voelen en hoe we handelen.
𝐂𝐀𝐒𝐈 – 𝐡𝐞𝐭 𝐬𝐭𝐮𝐫𝐞𝐧 𝐯𝐚𝐧 𝐠𝐞𝐝𝐫𝐚𝐠
Neem CASI – Communicatie Activatie Strategie Instrument.
Officieel is dit “een methodiek die helpt bij het ontwikkelen van effectieve communicatiestrategieën om gedragsverandering te bewerkstelligen.” Klinkt netjes, toch? Maar kijk nog eens goed: gedragsverandering. Dat is dus geen informeren, maar sturen.
En dit is geen verzinsel. Onze overheid gebruikt CASI daadwerkelijk, en ze publiceren dit gewoon zelf:
https://open.overheid.nl/documenten/ronl-14f50130-9526-4adc-a64b-e987fc3b5ccc/pdf?utm_source=chatgpt.com (officiële bron)
𝐆𝐞𝐝𝐫𝐚𝐠𝐬𝐬𝐭𝐫𝐚𝐭𝐞𝐠𝐢𝐞 𝐁𝐮𝐫𝐠𝐞𝐫𝐬 – 𝐞𝐞𝐧 𝐥𝐚𝐧𝐠𝐞𝐭𝐞𝐫𝐦𝐢𝐣𝐧𝐩𝐥𝐚𝐧
Nog een voorbeeld is de Gedragsstrategie Burgers en circulaire economie. Officieel draait dit om de ambitie om Nederland in 2050 volledig circulair te maken. Maar achter dat doel zit een strategie die niets te maken heeft met een vrije keuze van burgers. Het is een plan om burgers stap voor stap in een bepaalde richting te duwen.
Ook dit staat gewoon in hun eigen stukken: https://www.rijksoverheid.nl/documenten/rapporten/2023/02/03/bijlage-4-gedragsstrategie-burgers-en-circulaire-economie?utm_source=chatgpt.com (officiële bron). Het pdf bestand is hier te lezen/downloaden:
𝐃𝐚𝐠𝐞𝐥𝐢𝐣𝐤𝐬𝐞 𝐯𝐨𝐨𝐫𝐛𝐞𝐞𝐥𝐝𝐞𝐧 𝐯𝐚𝐧 𝐭𝐚𝐚𝐥 𝐚𝐥𝐬 𝐰𝐚𝐩𝐞𝐧
Dit spel met woorden zie je overal terug. Een paar voorbeelden:
- Belastingen heten steeds vaker een bijdrage. Klinkt veel vriendelijker, toch? Maar je hebt nog steeds geen keuze: je móet betalen;
- Controle wordt ‘zorg’ genoemd. Bijvoorbeeld: “Wij controleren uw gegevens om u beter van dienst te zijn.” In werkelijkheid gaat het gewoon om toezicht;
- Bezuinigingen heten tegenwoordig een herijking of ombuiging. Maar voor de mensen die het raakt, betekent het verlies van voorzieningen;
- Cameratoezicht heet veiligheidsmonitoring. Maar de essentie blijft: iemand kijkt voortdurend mee.
- Gedragsverandering wordt verkocht als duurzaamheid. Maar uiteindelijk gaat het om mensen zo ver krijgen dat ze doen wat een kleine groep beleidsmakers heeft bedacht;
- Vrijeheidsbijdrage is een mooi woord om nog meer geld uit onze zakken te trekken om oorlogstuig te kopen en oorlogen te kunnen blijven voeren;
- Nederland circulair in 2050 klinkt als een positief toekomstbeeld, maar in de praktijk betekent het dat burgers stap voor stap in een keurslijf worden geduwd.
𝐙𝐞𝐥𝐟𝐬 𝐢𝐧 𝐫𝐞𝐜𝐥𝐚𝐦𝐞𝐬 𝐳𝐢𝐞 𝐣𝐞 𝐝𝐢𝐭 𝐭𝐞𝐫𝐮𝐠:
- Vlees dat “plofkip” was, wordt ineens ‘maïskip’;
- Massa’s plastic afval worden “recyclebaar” genoemd, terwijl er maar een fractie écht wordt hergebruikt;
- Een lening bij de bank heet een ‘financiële oplossing’;
- En bij campagnes van de overheid zien we hetzelfde: “Samen krijgen we corona onder controle.” Een zin die controle en gehoorzaamheid verkoopt als iets collectief moois.
Retorische vragen die je aan het denken zetten:
- Waarom wordt een verplichting ineens een keuze genoemd?
- Waarom heet dwang tegenwoordig stimulans?
- Waarom wordt censuur verkocht als bescherming tegen desinformatie?
- Waarom klinkt ‘gedragsstrategie’ zoveel mooier dan wat het écht is: een plan om burgers te hersenspoelen?
Dit zijn geen toevallige woordkeuzes. Dit is taal die wordt ingezet als wapen. Een bewuste strategie om onze weerstand te breken en onze perceptie te sturen.
𝐃𝐞 𝐞𝐬𝐬𝐞𝐧𝐭𝐢𝐞
Het doel van CASI en de Gedragsstrategie Burgers is glashelder: gedragsverandering afdwingen bij burgers. Het wordt verkocht onder mooie termen als ‘duurzaam’ of ‘circulair’, maar de kern is dat wij stap voor stap worden gemanipuleerd in hoe we denken en hoe we handelen.
Dit is geen open dialoog. Dit is geen vrijwillige keuze. Dit is beïnvloeding – en het gaat zo ver dat het neerkomt op hersenspoeling.
En de uiteindelijke vraag is: wanneer zeggen we genoeg is genoeg? Wanneer doorzien we de verpakking en kijken we weer naar de inhoud?